- ÆХСАР
- Нарты кадджыты хъæбатыр, Нарты хистæр Уæрхæджы фаззон фырт, Æхсæртæджы халдих фаззон, йæ хистæр, райгуырд фыццаг кæркуасæны, ном ыл сæвæрдта уæларвон Куырдалæгон.Æхсар æмæ Æхсæртæг иу æхсæв иумæ хъахъхъæдтой Нарты фæткъуы. Æхсæвæр куы бахордтой, уæд ын Æхсæртæг загъта: «Æрхуысс уал, Æхсар, радыгай хъахъхъæнæм – æмбисæхсæвмæ ды бафынæй кæн, уырдыгæй бонмæ та – æз. Æхсар сразы ис æмæ æрхуыссыд. Æмбисæхсæв фехъал ис æмæ дзуры Æхсæртæгмæ; «Хуыцау мын æй ныббарæд – æгæр афынæй дæн». Фæлæ йæ Æхсæртæг сыстын нæ бауагъта – фæтæригъæд кодта йæ хуыссæгхъæлдзæг æфсымæрæн æмæ хуыснæг æртæ æхсинæджы уый федта, уый сæ фехста фатæй. Стæй цæф маргъы фæдыл цæуын дæр уый сфæнд кодта, йæ туджы æртæхтимæ зæлдаг кæлмæрзæны.Æхсар ын загъта: «Æз дæр цæуын, ды кæдæм цæуай, уырдæм». Фæлæ денджызы был фæхицæн вæййынц æмæ ам æвæстагæй йæ мæлæт æрцæуы йе 'фсымæры къухæй, Æхсæртæг ыл йæ ус Донбеттырты чызг Дзерассæйы бафхæрынæй кæй фæдызæрдыг, уый фыдæй. Афтæмæй та Æхсар уыд уæздан æмæ æгъдауыл хæст. Дзерассæимæ-йæ чындзимæ иумæ мусонджы æхсæвы куы баззадысты, уæд æм йе 'ргом нæ лæвæрдта, кæд æй уый Æхсæртæг æнхъæл уыд, уæддæр. «Хуыссын афон куы æрцыд, уæд Æхсар йæ нымæт Дзерассæйы бын бакодта, Æхсæртæджы нымæт та сæ уæлæ ныккодта æмæ цæмæй кæрæдзимæ хæстæг нæ уыдаиккой, уый тыххæй йæ кард фелвæста æмæ йæ сæ дыууæйы астæу нывæрдта», – зæгъы кадæг.
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.